Trong lịch sử Việt Nam, họ Lê đã lên ngôi vua trong 3 thời kỳ khác nhau :
- Thời Tiền Lê : Mở đầu là vua Lê Đại Hành (tức Lê Hoàn)
- Thời Hậu Lê :
- Nhà Lê Sơ : Mở đầu là vua Lê Thái Tổ (tức Lê Lợi)
- Nhà Lê Trung Hưng : Mở đầu là vua Lê Trang Tông (tức Lê Duy Ninh)
Vua Lê chúa Trịnh là nhắc tới thời nhà Lê Trung Hưng với việc đưa chúa Chổm trở lại thành vua. Như đã biết, sau khi đánh tan Mạc Đăng Dung, Nguyễn Kim đã đưa Lê Duy Ninh trở lại làm vua. Trịnh Kiểm xuất thân trong gia đình nghèo nhưng có chí, gia nhập đội quân của Nguyễn Kim. Sau quá trình đi theo Nguyễn Kim lập được nhiều công lao, Trịnh Kiểm đã được Nguyễn Kim gả con gái Ngọc Bảo cho. Tương truyền Nguyễn Kim và các con của mình sau đó lần lượt đã bị Trịnh Kiểm ám hại (duy chỉ có một người con thứ là Nguyễn Hoàng xin vào Nam giữa đất Thuận Hóa sau này trở thành chúa Nguyễn). Tới khi Lê Trang Tông mất, Trịnh Kiểm lập con của Trang Tông lên lấy hiệu là Trung Tông. Trung Tông lên ngôi không lâu cũng mất, Trịnh Kiểm muốn tiếm quyền nhà Lê nhưng không dám bèn đi hỏi Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Trạng Trình không tiếp sứ giả mà chỉ nói vọng ra ngoài “Giữ chùa thờ Phật thì ăn oản“. Trịnh Kiểm hiểu ý bèn bỏ ý định chiếm ngôi, đi tìm người trong dòng dõi nhà Lê để tôn tiếp lên làm vua nhưng bên trong thì mình nắm hết quyền hành. Do vậy thời này mới có cả vua Lê lẫn chúa Trịnh.
Ngoài việc tiếm quyền của Nguyễn Kim và các con, Trịnh Kiểm được sử gia đánh giá là một người giỏi giang. Một chi tiết cũng khá thú vị trong giai đoạn này là chính Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng là người mách nước cho Nguyễn Hoàng bằng câu “Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân“. Do đó ông này mới xin được chuyển vào phía Nam, tránh được họa diệt thân từ Trịnh Kiểm và làm nên nhà Nguyễn sau này.
(pix courtesy of bichxa- Under Creative Commons License)
No comments: